“Ölçü Olarak Mimarlık” projesi Venedik Mimarlık Bienali Türkiye Pavyonu’nda

Dünyanın önde gelen mimarlık etkinliklerinden Venedik Bienali Uluslararası Mimarlık Sergisi, 17’nci kez 22 Mayıs-21 Kasım 2021 tarihleri arasında düzenlenecek. İKSV’nin koordinasyonunu yürüttüğü Venedik Mimarlık Bienali Türkiye Pavyonu, Schüco Türkiye ve VitrA’nın eş sponsorluğunda ve T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı katkılarıyla, Neyran Turan’ın küratörlüğünü yaptığı Architecture as Measure / Ölçü Olarak Mimarlık projesine ev sahipliği yapacak.

Projenin küratöryel ekibi ve davet edilen katılımcılar tarafından sunulan içeriklerin 2021 yılı boyunca düzenli aralıklarla yayımlanacağı Ölçü Olarak Mimarlık web sitesine turkiyepavyonu21.iksv.org adresinden erişilebilir.

Mevcut iklim krizinin ışığında mimarlık, çevrecilik ve teknolojik determinizmin ötesinde farklı diyaloglara olanak tanıyacak alternatif bir çevre ve gezegen tasavvuruna ne gibi katkılar sunabilir? Tasarımın rolünü basitçe iklim değişikliği sorununa çözüm üretmeye indirgemek yerine mimarlığı çevrenin yeniden tahayyül edildiği bir ölçü olarak düşünebilir miyiz? Bu noktada, Ölçü Olarak Mimarlık, iklim değişikliğinin yenilenmiş bir mimari bakış gerektiren kültürel ve politik bir fikir olduğunu öne sürüyor.

Çok yönlü Ölçü Olarak Mimarlık: Enstalasyon, web yayını ve hikâye anlatımı

Venedik Bienali 17. Uluslararası Mimarlık Sergisi'nde bir enstalasyon, web yayını ve hikâye anlatımı aracılığıyla sunulan Türkiye Pavyonu projesi, Ölçü Olarak Mimarlık, ilk bakışta sıradan gibi görünen mimari inşa manzaraları ve sahalarının politik boyutuna ve nüanslarına odaklanıyor. Bunu yaparken Türkiye sınırları içinde ve dışında kalan maden çıkarım coğrafyaları, tedarik zincirleri, bakım ve onarım süreçleri gibi gezegensel suretleriyle yan yana getiriyor.

İklim değişikliği bağlamında, Ölçü Olarak Mimarlık, mimariyi, Dünya'da edindiğimiz yere ve birlikte yaşadıklarımızla ilişkili rolümüze değer biçmeye yardımcı olabilecek alternatif bir gezegensel tahayyülü harekete geçirecek bir ölçü olarak konumlandırıyor: Mimarlar olarak, diğer disiplin ve çalışma alanlarından aktörler ile; bir tür olarak ise insandan-daha-fazlası-olan diğerleri ile yan yana.

Serginin küratörü Neyran Turan'ın yeni yayımlanan İngilizce kitabı Architecture as Measure (Ölçü Olarak Mimarlık)'ı (New York ve Barselona: Actar Publishers, 2020) teorik bir çıkış noktası olarak ele alan sergi, bu çeşit tahayyüllerin okunabileceği bir ölçü olarak mimarlık üzerine düşünmeye davet ediyor. Turan'ın kitabında da ayrıntılandırdığı gibi, sergide "ölçü" teriminin birbirini tamamlayan iki tanımına atıfta bulunuyoruz: Bir şeyi ölçmek, hem bir aracın yardımıyla onun değerini saptamak hem de içe doğru odaklanarak onu enine boyuna incelemek, mütalâa etmek. Mimarlığın iç işleyişlerinin politiğine ve nüanslarına yönelik bu alternatif bakışın alışılagelmedik çevresel tahayyülleri tetikleyen derin etkileri olabilir. Örneğin; mimari sözleşmelerimizi, imar kanunlarımızı, teknik standartlarımızı, şartnâmelerimizi veya maden çıkarımının, tedarik zincirlerinin, inşaat montajlarının, emek gücünün, bakım-onarımın ya da teftişin teamüllerini düşünün. Tüm bu bileşenler ve çok daha fazlası, yalnızca mimarlığın fiziksel pratiğinde derin izler bırakmıyor, aynı zamanda çok daha geniş bir düzeyde mimarlık için "çevre"nin ne olduğuna ilişkin değer ve varsayımlarımızı da yansıtıyor. Başka bir deyişle mimarlığın tanıdık iç tahayyülü, onun gezegensel dışarı imgesinin bir izdüşümünden ibaret.

Web sitesini oluşturan dört ana bölüm: Evrak İşleri, Kesitler, Söyleşiler ve Makaleler

Serginin fiziksel bileşeni, çeşitli mimari sahalara odaklanan dört diyoramadan oluşuyor. Sergi, enstalasyona ek olarak ana yayın platformu işlevi gören web sitesine uzanıyor. Evrak İşleri, Kesitler, Söyleşiler ve Makaleler olmak üzere çeşitli konu başlıklarına dört ana formatta odaklanan web sitesi, pavyonun küratöryel ekibi ve katkı sunan davetlilerden içerikler sunacak. Bu içerikler ise bienal süresince belirli aralıklarla yayımlanacak.

Evrak İşleri bölümü, serginin çıkarım, bakım-onarım, lojistik ve inşaat protokollerini faaliyete döken ve normalleştiren mimari evrak bürokrasisine dair araştırma bulgularını geniş bir yelpazede, küratöryel ekip ve davetli katılımcılar tarafından derlenen içerikleriyle ortaya koyuyor. Kesitler bölümü, çizimler ve hikâye anlatımı yoluyla, Türkiye'de seçili bir dizi sahada ortaya çıkan çevresel şaibelere odaklanıyor. Mimari ve gezegensel, insan ve insandan-daha-fazla, mitik ve gündelik olanları karşı karşıya getiren Kesitler bölümü, sergi bünyesindeki bazı içerikleri yeniden sahneliyor. Söyleşiler ve Makaleler bölümleri ise serginin temalarıyla bağlantılı davetli katkılara yer veriyor.

Gündelik ve gezegensel arasındaki dolaşık ilişkiyi odağına alan Ölçü Olarak Mimarlık, mimarlığın dünyayla olan ilişkisinde katkısız bir sanıktan öte, daha aktif bir rol alarak konumlandığı başka bir rota öneriyor.

Mimar ve akademisyen Neyran Turan’ın küratörlüğünü üstlendiği projede E. Ece Emanetoğlu, Melis Uğurlu, Betsy Clifton ve Samet Mor küratör yardımcısı olarak görev alacaklar. Serginin editöryel asistanı Ian Erickson. Sergi tasarımı NEMESTUDIO. Görsel kimlik ve grafik tasarım Paleworks (Yağmur Ruzgar and Ozan Akkoyun). Koordinasyonunu İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV)’nin yürüttüğü Venedik Mimarlık Bienali Türkiye Pavyonu, Schüco Türkiye ve VitrA’nın eş sponsorluğunda, TC Kültür ve Turizm Bakanlığı katkılarıyla TC Dışişleri Bakanlığı himayesinde gerçekleştiriliyor.

Venedik Bienali 17. Uluslararası Mimarlık Sergisi

Venedik Bienali 17. Uluslararası Mimarlık Sergisi, 22 Mayıs-21 Kasım 2021 tarihleri arasında Birlikte Nasıl Yaşayacağız? (How Will We Live Together?) başlığı altında düzenlenecek. Bienalde küratörlüğünü Hashim Sarkis’in üstlendiği ana serginin yanı sıra Arsenale ve Giardini’de, Türkiye Pavyonu’nun da aralarında bulunduğu ülke sergileri yer alacak.

Lübnanlı mimar ve yazar Hashim Sarkis, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nün (MIT) Mimarlık ve Planlama Fakültesi’nin başında yer alıyor. Kendi adını taşıyan bir ofisi bulunan Sarkis, uzun yıllar Harvard Üniversitesi Yüksek Tasarım Okulu’nun (GSD) kadrosunda yer aldı.

BİYOGRAFİLER

NEYRAN TURAN, Küratör
Neyran Turan mimar ve NEMESTUDIO’nun ortaklarından. Kaliforniya Üniversitesi Berkeley Kampüsü’nde mimari öğretim üyesi. NEMESTUDIO’nun son zamanlarda kazandığı ödüller arasında Architectural League New York Genç Mimarlar Ödülü (2016), The Architects’ Newspaper’ın tasarımın en iyileri seçkisinde 2019, 2018, 2017 ve 2016’da alınan birden fazla atıf, Core 77 Tasarım Ödülleri, ACSA Fakültesi Tasarım Ödülü ve Graham Güzel Sanatlar İleri Araştırmalar Vakfı’ndan alınan birden çok ödül yer alıyor. NEMESTUDIO’nun enstalasyonlardan binalara ve peyzaja uzanan çalışmaları uluslararası mecralarda yayımlanmanın yanı sıra Seul Mimarlık ve Şehircilik Bienali, Storefront Sanat ve Mimarlık Galerisi, Mimarlık ve Tasarım Müzesi (Los Angeles), Yerba Buena Sanat Merkezi (San Francisco), Aedes Mimarlık Forumu Galerisi (Berlin), SALT (İstanbul), Betts Project (Londra), Banvard Galerisi (Columbus) ve İstanbul Tasarım Bienali gibi mekân ve etkinliklerde sergilendi. Turan’ın çalışmaları mimarlık ve şehirciliğin içerisindeki alternatif çevre tahayyüllerine ve bu tahayyüllerin tasarımla ilgili alanlar için yeni estetik ve politik fikirler üretme kapasitesine odaklanıyor. Harvard Üniversitesi Tasarım Yüksek Okulu’nun yayını New Geographies’in kurucu genel yayın yönetmeni olan Turan, derginin New Geographies 0 ve New Geographies: After Zero adlı ilk iki sayısının yazı işleri müdürlüğünü üstlendi. Yakın zamanda yayımlanan kitabı Architecture as Measure (Ölçü Olarak Mimarlık, New York ve Barselona: ACTAR Publishers, 2020) ile Graham Güzel Sanatlar İleri Araştırmalar Vakfı’ndan ödül aldı. Doktora derecesini Harvard Üniversitesi Yüksek Tasarım Okulu’ndan alan Turan, Yale Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nde yüksek lisansından önce lisans eğitimini İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nde tamamladı.

E. ECE EMANETOĞLU, Küratör Yardımcısı
E. Ece Emanetoğlu İstanbul’da yaşayan mimari tasarımcı ve araştırmacı. Yakın geçmişte faaliyete geçen araştırma ve tasarım kolektifi Side—Works’ün ortak kurucularından. Mimarlık alanında Post-Profesyonel Yüksek Lisans derecesini, burs kazandığı Princeton Üniversitesi’nden aldı. ABD’de çalışmaya başlamadan önce lisans eğitimini İstanbul Bilgi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nde tamamladı. Princeton’da 2019’da gerçekleşen Too Fast Too Slow: 11 Architectural Moves (Fazla Hızlı Fazla Ağır: Mimarlıkta 11 Hareket) adlı serginin ortak küratörlüğünü üstlendi, ayrıca ortak araştırma iştiraki AWP’nin (Agency for Work and Play – İş ve Oyun Ajansı) çalışmalarına dahil oldu. Beatriz Colomina, Ivan L. Munuera ve Bart-Jan Polman’ın küratörlüğünü üstlendiği Liquid La Habana (2018) sergisine model tasarımıyla katkıda bulundu. Lisans yıllarında bir grupla birlikte tasarladığı “Carapace” pavyonu, İstanbul Bilgi Üniversitesi tarafından 16. Venedik Bienali’nde sergilenmek üzere seçildi. Emanetoğlu geçmişte New York ve Tokyo’da bir ağaç evinden Japonya’da modern bir sanat müzesine dek farklı ölçekli projelerde Hiroshi Nakamura ve NAP Mimarlık’la birlikte çalıştı.

MELİS UĞURLU, Küratör Yardımcısı
Melis Uğurlu mimari tasarımcı, yazar ve editör. Londra’da yaşıyor, çalışmalarını kendi mimarlık ve tasarım stüdyosunda sürdürüyor. Yakın geçmişte faaliyete geçen Side—Works’ün ortak kurucularından, ayrıca tasarım ve felsefeye odaklanan yıllık basılı yayın Godshot Magazine’de yardımcı editör. Mimarlık eğitimini Rice Üniversitesi’nde tamamlayan Uğurlu, geçmişte NEMESTUDIO, Rogers Partners ve Kyle May Architect gibi firmalarda mimari tasarımcı ve araştırma görevlisi olarak çalıştı. New York merkezli mimarlık dergisi CLOG’un editörlüğünü, PLAT Journal’ın ise yazı işleri müdürlüğünü üstlendi. Çalışmaları ve yazıları XXI, PLAT ve Archinect gibi mecralarda yayımlandı. Aslen İstanbullu.

BETSY CLIFTON, Küratör Yardımcısı
Betsy Clifton New York ve Berlin’de çalışan bir grafik ve mimari tasarımcı. Lisansını New York’ta bulunan Görsel Sanatlar Okulu’nda tamamladıktan sonra Kaliforniya Üniversitesi Berkeley Kampüsü’nde mimarlık yüksek lisans derecesini aldı. Uluslararası sergiler ve sosyal konut projelerinde Sam Chermayeff Office, SITE mimarlık ekibinden James Wines ve Norman Kelley gibi isimlerle çalıştı. 2018’de mimar Sam Chermayeff ve sanatçı Jean-Pascal Flavien’le birlikte, “A Weak Office” adlı alternatif bir mimarlık ofisi kurdu. Clifton ayrıca mimarlık, kuram, sanat ve müzik alanında birçok kitap tasarladı. Columbia Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Pennsylvania Üniversitesi ve Architectural Association gibi kurumlara mimarlık eleştirmeni olarak davet edildi.

SAMET MOR, Küratör Yardımcısı
Samet Mor mimar ve araştırmacı. Mimarlık eğitimini ODTÜ’de tamamladı, aynı alandaki yüksek lisans derecesini ise İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden aldı. Çeşitli üniversitelerde mimarlık tarihi dersleri veriyor ve tasarım stüdyoları yürütüyor. Ayrıca İstanbul mimarisi üzerine anketler yapan akademik bir araştırma inisiyatifinin kurucularından. Yazıları birçok akademik dergi ve kitapta yayımlandı. Ulusal ve uluslararası yarışmalarda akademik ve profesyonel ödüller kazanan Mor, eğitimi sırasında ve sonrasında birçok mimarlık firmasında çalıştı. Günümüzde mimarlık pratiklerinin yanı sıra İstanbul Teknik Üniversitesi’nde doktora araştırmalarına devam ediyor.

IAN ERICKSON, Editoryal Asistan
Ian Erickson Harvard Üniversitesi Yüksek Tasarım Okulu’nda mimarlık yüksek lisansına devam eden, Dekan Başarı Listesi’ne girmeyi başarmış bir öğrenci. New York’ta a83 tarafından yayımlanan Disc. adlı medya ve teknoloji yayınının kurucu editörü. Geçmişte San Francisco’da David Jaehning Architect, NEMESTUDIO, modem ve The Open Workshop ile çalıştı. Yazıları PLAT, POOL, Scroope, Rumor ve Vestoj gibi mecralarda yayımlanan Erickson, araştırmalarını UCLA Kentsel Beşeri Bilimler İnisiyatifi ve ACSA’nın düzenlediği uluslararası konferanslarda sundu. Kaliforniya Üniversitesi Berkeley Kampüsü’nde yeni medya üzerine lisans eğitimini tamamladı ve sertifika aldı. Üniversitenin mimarlık bölümü tarafından Departmental Citation onur ödülüne layık görüldü.

İstanbul Kültür Sanat Vakfı ve Venedik Bienali Türkiye Pavyonu

İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın girişimi ve 21 destekçinin katkılarıyla Türkiye, 2014 yılından itibaren Venedik Bienali’nde uzun süreli bir mekâna sahip oldu. Arsenale’de 2014-2034 yılları arasında tahsis edilen bu mekân sayesinde Türkiye Pavyonu, 2014 yılında ilk kez Venedik Bienali Uluslararası Mimarlık Sergisi’nde de yer aldı.

7 Haziran – 23 Kasım 2014 tarihleri arasında gerçekleştirilen Venedik Bienali 14. Uluslararası Mimarlık Sergisi’nde Türkiye Pavyonu’nda küratör Murat Tabanlıoğlu ve proje koordinatörü Pelin Derviş’in, sergi ekibinde yer alan Ali Taptık, Alper Derinboğaz, Candaş Şişman, Metehan Özcan ve Serkan Taycan’la beraber hazırladığı Places of Memory (Hafıza Mekânları) başlıklı proje yer almıştı. 28 Mayıs – 27 Kasım 2016 tarihleri arasında düzenlenen Venedik Bienali 15. Uluslararası Mimarlık Sergisi Türkiye Pavyonu’nda ise Feride Çiçekoğlu, Mehmet V. Kütükçüoğlu ve Ertuğ Uçar’ın küratörlüğünde Darzanà projesi sergilendi. 26 Mayıs – 25 Kasım 2018 tarihleri arasında gerçekleştirilen Venedik Bienali 16. Uluslararası Mimarlık Sergisi’nin Türkiye Pavyonu’nda yer alan Vardiya’nın küratörlüğünü de Kerem Piker üstlendi. Cansu Cürgen, Yelta Köm, Nizam Onur Sönmez, Yağız Söylev ve Erdem Tüzün'ün küratör yardımcısı olarak yer aldığı Vardiya, geniş katılımlı bir buluşma, karşılaşma ve mimari üretim alanı sundu.

Yukarı